Ne bis in idem ilkesi, bir kişinin aynı ihlal için iki kez yargılanmasını veya cezalandırılmasını yasaklar. Bu önemli hukuki ilke, kesin beraat veya mahkûmiyet sonrası tekrarlanan kovuşturmaya karşı koruma sağlar.
Ne bis in idem nedir?
Terim kelimesi kelimesine 'aynı şey için iki kez değil' anlamına gelir. Bu ilke, Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 68. maddesi ve AİHS Protokol 7'nin 4. maddesinde yer alır ve bir kişinin zaten kesinleşmiş olarak sonuçlanmış bir dava için yeniden kovuşturulmasını engeller.
Bu ilke ne zaman uygulanır?
Ne bis in idem ilkesi aşağıdaki şartlarda geçerlidir:
- Kesin bir karar verilmiş (beraat, mahkûmiyet veya kovuşturmanın düşmesi).
- Tam olarak aynı olay söz konusudur (aynı an, yer ve eylem).
- Şüpheli olarak aynı kişi söz konusudur.
'Aynı fiil' nasıl tanımlanır?
Konunun özü önemlidir: fiiller özünde aynı mıdır? Örneğin, bir trafik olayı önce kabahat olarak sonra suç olarak kovuşturulamaz eğer aynı eylemse.
İlkeye istisnalar
Bazı durumlarda ne bis in idem uygulanmaz, örneğin:
- Orijinal prosedürde sahtecilik keşfedildiğinde davanın yeniden görülmesi.
- Daha önce bilinmeyen yeni, kritik bilgi ortaya çıktığında.
- Önceki dava resmi bir kovuşturma içermiyorsa.
Cezaya hüküm ve ne bis in idem
Kamu Savcılığı bir cezaya hüküm verdiğinde bu ilke de geçerlidir. Dava yeniden açılamaz, ancak karara itiraz edilirse hariç.
Sınır ötesi uygulama
AB içinde ne bis in idem, Schengen Sözleşmesi aracılığıyla uluslararası olarak tanınır. Örneğin Belçika'da beraat, Hollanda'da aynı fiil için yeniden kovuşturulmayı engeller.
Ne bis in idem hakkında sık sorulan sorular
Beraatten sonra yeniden kovuşturulabilir miyim?
Hayır, kesinleşmiş beraat veya mahkûmiyet sonrası ne bis in idem aynı fiil için yeni kovuşturmaya karşı korur. Davadaki sahtecilik veya daha önce bilinmeyen yeni delil gibi istisnalar mümkündür.
Cezaya hüküm aldıysam ne olur?
Kamu Savcılığı'nın cezaya hükmü kesin olup aynı fiil için kovuşturmayı önler, itiraz edilmezse. İtiraz durumunda dava mahkemeye gelebilir.
Yurtdışında beraat için de geçerli mi?
Evet, AB içinde Schengen Sözleşmesi başka bir AB ülkesinde zaten yargılandığın fiil için kovuşturulmayı önler. AB dışında yerel mevzuata bağlıdır.
'Aynı fiil' tam olarak ne demek?
Aynı koşullar: aynı eylem, zaman ve yer. Benzer durum yeterli değil; fiiller tam olarak uyuşmalıdır.
Yeni delille dava yeniden açılabilir mi?
İlke olarak hayır, ancak orijinal davada sahtecilik veya yeni, esaslı delil gibi istisnalarda dava yeniden incelenebilir.