Toerekenbaarheid overheidsdaad in Den Haag
In Den Haag speelt toerekenbaarheid overheidsdaad een sleutelrol bij claims tegen de Gemeente Den Haag, de Staat of andere lokale organen. Het gaat om de vraag of een onrechtmatige actie van een ambtenaar of overheidsorgaan aan de overheid zelf mag worden toegerekend, zodat schadevergoeding mogelijk is.
Wettelijke basis
De regels voor toerekenbaarheid overheidsdaad staan in het civiele aansprakelijkheidsrecht, vooral artikel 6:162 BW, dat onrechtmatige daden definieert en verplicht tot schadevergoeding. Voor overheidslichamen zoals de Gemeente Den Haag geldt artikel 6:163 BW voor interne toerekening, maar jurisprudentie van de Hoge Raad is doorslaggevend. Relevante arresten:
- Katwijk-arrest (HR 27 november 1992, NJ 1993/293): Toerekening als de daad valt binnen de 'kring van taak en bevoegdheid' van de ambtenaar.
- Bleker-arrest (HR 26 juni 2009, NJ 2010/157): Schijn van bevoegdheid kan meespelen.
In bestuurszaken verwijst artikel 3:4 Awb naar kwalificatie als overheidsdaad, maar schadeclaims lopen via het BW en de Rechtbank Den Haag.
Voorwaarden voor toerekenbaarheid
Toerekenbaar aan de overheid in Den Haag zijn daden als deze aan drie criteria voldoen:
- Taakgerelateerd: De ambtenaar oefent zijn publieke functie uit, inclusief nauw verwante handelingen.
- Organisatorische koppeling: Er bestaat een hiërarchische band met de Gemeente Den Haag of Staat; zzp'ers meestal niet.
- Geen privékarakter: De actie hoort bij de dienstuitoefening.
De Hoge Raad interpreteert ruim: zelfs buiten bevoegdheid kan toerekening gelden binnen de 'sfeer van de dienst'.
Uitzonderingen op toerekenbaarheid
Niet alle ambtenaarsfouten treffen de Gemeente Den Haag. Uitzonderingen omvatten:
- Reële privé-acties: Zoals een parkeerboete tijdens werkuren privé.
- Opsporing in goed vertrouwen: Beperkt door art. 6:175 BW.
- Externe deviantie: Geweld uit privé-motief, ver buiten taken.
Vergelijking toerekenbaar versus niet
| Situatie | Toerekenbaar? | Reden |
|---|---|---|
| Ambtenaar Gemeente Den Haag weigert onterecht bouwvergunning | Ja | Taakuitoefening |
| Politieagent gebruikt excessief geweld bij aanhouding in Den Haag | Ja | Sfeer van dienst |
| Ambtenaar botst met privéhoofd op weg naar werk | Nee | Privé-ongeval |
| Inspecteur lekt data voor eigen gewin | Nee | Excessieve afwijking |
Praktijkvoorbeelden uit Den Haag
Een Hagenaar dient een omgevingsvergunning in bij de Gemeente Den Haag. De ambtenaar verliest papieren en wijst af 'wegens incompleet'. Door vertraging ontstaat schade: toerekenbaar, Gemeente Den Haag aansprakelijk via art. 6:162 BW bij Rechtbank Den Haag.
Of: bij een huiszoeking in de Schilderswijk beschadigt politie onnodig meubels. Meestal toerekenbaar, claim indienen bij politie of Staat.
Tegenvoorbeeld: een afvalmedewerker van Gemeente Den Haag steelt een fiets tijdens ophaalronde. Mogelijk niet-toerekenbaar bij puur privéwinst, maar vaak wel door dienstcontext.
Rechten en verplichtingen
Burgerrechten in Den Haag:
- Claim via dagvaarding bij Rechtbank Den Haag of bestuursprocedure.
- Bewijs causaliteit aantonen.
- Vervaltermijn: 5 jaar (art. 3:310 BW).
Overheidsplichten:
- Interne verhaal op ambtenaar bij grove nalatigheid.
- Grondig en open onderzoek.
Lees ons artikel over onrechtmatige overheidsdaad voor meer.
Veelgestelde vragen
Telt een ZZP-adviseur van Gemeente Den Haag mee?
Nee, zonder gezagsverhouding (HR 13 juli 2018, ECLI:NL:HR:2018:1270).
Weigert Gemeente Den Haag claim met 'geen toerekening'?
Ja, maar Rechtbank Den Haag toetst kritisch; bewijslast bij overheid.
Geldt dit voor Gemeente Den Haag, provincie en waterschappen?
Ja, uniform voor alle overheidslichamen (art. 1:1 Awb).
Wat bij ontkenning ambtenaar?
Toerekening baseert op feiten, niet intentie.
Tips voor claims in Den Haag
Succesvol procederen bij toerekenbaarheid overheidsdaad:
- Documenteer: data, namen, getuigen.
- Schriftelijk melden bij Gemeente Den Haag (bezwaar of brief).
- Advies inwinnen bij Juridisch Loket Den Haag voor gratis hulp.
- Overweeg mediation via Rechtbank Den Haag.