Naast materiële schade kun je ook immateriële schadevergoeding (smartengeld) krijgen van de overheid. Dit is vergoeding voor psychisch leed.
Wat is immateriële schade?
Immateriële schade is schade die niet direct in geld is uit te drukken:
- Psychisch leed en spanning
- Aantasting van eer of goede naam
- Geestelijk letsel
- Verlies van levensvreugde
Wanneer immateriële schadevergoeding?
Je hebt recht op immateriële schadevergoeding bij:
- Lichamelijk letsel
- Aantasting in de persoon
- Aantasting van de nagedachtenis van een overledene
- Bij ernstige inbreuken op grondrechten
Voorbeelden in het bestuursrecht
| Situatie | Vergoeding |
|---|
| Onterechte vrijheidsbeneming | € 80-105 per dag |
| Overschrijding redelijke termijn | € 500 per half jaar |
| Privacy-inbreuk | Afhankelijk van ernst |
| Ernstig falen overheid | Afhankelijk van gevolgen |
Redelijke termijn
Een veelvoorkomende grond voor immateriële schadevergoeding is overschrijding van de redelijke termijn. De procedure mag niet te lang duren:
- Bezwaar + beroep: maximaal 2 jaar
- Met hoger beroep: maximaal 4 jaar
- Vergoeding: € 500 per half jaar overschrijding
Veelgestelde vragen
Hoeveel smartengeld kan ik krijgen?
Dit hangt af van de ernst van de inbreuk. Bedragen variëren van enkele honderden tot duizenden euro's.
Moet ik psychische schade bewijzen?
Bij ernstige inbreuken wordt aangenomen dat je schade hebt geleden. Bij lichtere gevallen moet je dit onderbouwen.
Waar vraag ik immateriële schadevergoeding aan?
Bij de bestuursrechter als onderdeel van je beroep, of bij de civiele rechter.
## Veelgestelde vragen
**Hoe weet ik of ik recht heb op immateriële schadevergoeding van de overheid?**
Je hebt recht op immateriële schadevergoeding als de overheid een ernstige fout heeft gemaakt die jou psychisch leed, geestelijk letsel of aantasting van eer heeft veroorzaakt. Denk aan onterechte vrijheidsbeneming, overschrijding van de redelijke termijn in een procedure, of een ernstige inbreuk op je grondrechten. Bij twijfel kun je juridisch advies inwinnen om te beoordelen of jouw situatie in aanmerking komt.
**Hoe dien ik een aanvraag in voor immateriële schadevergoeding?**
Je kunt een aanvraag indienen bij de bestuursrechter als onderdeel van een lopende beroepsprocedure, of via de civiele rechter als er geen bestuursrechtelijke procedure loopt. Verzamel bewijs zoals medische rapporten, getuigenverklaringen of documentatie van de overheidsfout. Een advocaat kan je helpen met het opstellen van een sterke aanvraag en het inschatten van een redelijk bedrag.
**Wat is de gemiddelde hoogte van een immateriële schadevergoeding van de overheid?**
De hoogte varieert sterk, afhankelijk van de ernst en duur van de inbreuk. Bij onterechte vrijheidsbeneming ligt de vergoeding rond €80-105 per dag. Bij overschrijding van de redelijke termijn is dit €500 per half jaar. Ernstige gevallen, zoals privacy-inbreuken of falen van de overheid, kunnen duizenden euro’s bedragen. De rechter bepaalt uiteindelijk het exacte bedrag.
**Hoe lang duurt het voordat ik een beslissing krijg over mijn aanvraag?**
De duur hangt af van de complexiteit van je zaak en de rechterlijke instantie. Bij de bestuursrechter kan het enkele maanden tot een jaar duren voordat er een uitspraak is. Bij de civiele rechter kan het langer duren, soms wel anderhalf jaar. Zorg voor een goede onderbouwing van je aanvraag om vertraging te voorkomen.
**Kan ik immateriële schadevergoeding krijgen als de overheid een fout heeft gemaakt, maar ik geen lichamelijk letsel heb?**
Ja, dat kan. Ook zonder lichamelijk letsel kun je recht hebben op immateriële schadevergoeding als de overheid bijvoorbeeld je privacy heeft geschonden, je onterecht heeft vastgehouden, of een procedure onredelijk lang heeft laten duren. Psychisch leed, stress of aantasting van je goede naam kunnen ook grond zijn voor een vergoeding.
**Wat gebeurt er als de overheid mijn aanvraag afwijst?**
Als de overheid je aanvraag afwijst, kun je in beroep gaan bij de rechter. Je hebt meestal zes weken de tijd om bezwaar te maken. Een advocaat kan je helpen om je zaak opnieuw te onderbouwen en eventueel nieuwe bewijzen aan te dragen. Als de rechter je gelijk geeft, kan de overheid alsnog verplicht worden om een vergoeding te betalen.
**Moet ik een advocaat inschakelen voor een immateriële schadevergoeding?**
Het is niet verplicht, maar wel aan te raden. Een advocaat met ervaring in bestuurs- of civiel recht kan je helpen om je zaak goed te onderbouwen, de juiste bewijzen te verzamelen en een realistisch bedrag te claimen. Dit vergroot je kans op een succesvolle aanvraag. Voor complexe zaken is juridische bijstand vaak essentieel.
### TL;DR
Immateriële schadevergoeding (smartengeld) van de overheid compenseert psychisch leed door overheidsfouten, zoals onterechte vrijheidsbeneming of overschrijding van de redelijke termijn. De hoogte hangt af van de ernst en duur van de inbreuk. Je kunt een aanvraag indienen via de bestuurs- of civiele rechter, bij voorkeur met juridische ondersteuning.
### Key Takeaways
- Immateriële schadevergoeding dekt psychisch leed, geestelijk letsel en aantasting van eer of goede naam door de overheid.
- Je hebt recht op vergoeding bij ernstige inbreuken, zoals onterechte vrijheidsbeneming, overschrijding van de redelijke termijn of privacy-schendingen.
- De hoogte van de vergoeding varieert van honderden tot duizenden euro’s, afhankelijk van de ernst van de situatie.
- Een aanvraag kan via de bestuursrechter (tijdens een lopende procedure) of de civiele rechter worden ingediend.
- Juridische bijstand vergroot de kans op een succesvolle claim, vooral bij complexe zaken.