De overheid heeft een beginselplicht tot handhaving: ze moet in principe optreden tegen overtredingen. Alleen in bijzondere gevallen mag ze afzien van handhaving.
Wat is de beginselplicht?
De beginselplicht tot handhaving betekent dat het [bestuursorgaan](https://rechtshulpdenhaag.nl/encyclopedie/bestuursorgaan-identificeren):
- In principe moet optreden tegen overtredingen
- Niet zomaar mag gedogen
- Het algemeen belang moet beschermen
Wanneer mag niet worden gehandhaafd?
Er zijn twee uitzonderingen op de beginselplicht:
- Concreet zicht op legalisatie: de overtreding wordt binnenkort gelegaliseerd
- Bijzondere omstandigheden: handhaving zou onevenredig zijn
Concreet zicht op legalisatie
Hiervan is sprake als:
- Een vergunningaanvraag is ingediend
- De vergunning naar verwachting wordt verleend
- Er geen beletselen zijn voor [vergunningverlening](https://rechtshulpdenhaag.nl/encyclopedie/vergunning-van-rechtswege)
Handhavingsverzoek
Als burger kun je de overheid vragen om te handhaven:
- Dien een schriftelijk handhavingsverzoek in
- De overheid moet hierop beslissen
- Tegen afwijzing kun je bezwaar maken
Veelgestelde vragen
Moet de gemeente altijd handhaven als ik daarom vraag?
De gemeente moet je verzoek serieus beoordelen, maar hoeft niet altijd te handhaven als er goede redenen zijn om dat niet te doen.
Wat is gedogen?
Gedogen is bewust niet optreden tegen een overtreding. Dit mag alleen in uitzonderlijke situaties.
Kan ik de gemeente dwingen om te handhaven?
Je kunt bezwaar en beroep instellen tegen de weigering om te handhaven. De rechter kan de gemeente opdragen te handhaven.
## Veelgestelde vragen
**Wat kan ik doen als de gemeente weigert te handhaven?**
Als de gemeente weigert te handhaven, kun je bezwaar maken tegen deze beslissing. Dit doe je schriftelijk binnen zes weken na de beslissing. Leg uit waarom je vindt dat de gemeente moet handhaven. Wordt je bezwaar afgewezen? Dan kun je in beroep gaan bij de rechtbank. Een advocaat of juridisch adviseur kan je helpen bij deze stappen. De rechter kan de gemeente alsnog opdragen om te handhaven als er geen goede reden is om niet te handhaven.
**Hoe lang duurt het voordat de gemeente beslist op mijn handhavingsverzoek?**
De gemeente moet binnen acht weken beslissen op je handhavingsverzoek, maar dit kan met nog eens vier weken worden verlengd. Krijg je binnen deze termijn geen reactie? Dan kun je een dwangsom eisen of een beroep doen op de Algemene wet bestuursrecht (Awb) om de gemeente alsnog te laten beslissen. Houd er rekening mee dat complexe zaken soms langer duren, maar de gemeente moet je wel op de hoogte houden.
**Wat zijn voorbeelden van bijzondere omstandigheden waarin de gemeente mag afzien van handhaving?**
Bijzondere omstandigheden kunnen zijn: een dreigend faillissement van een bedrijf door handhaving, gezondheidsrisico’s voor omwonenden bij direct ingrijpen, of als de overtreding al snel wordt opgelost. Ook kan de gemeente afzien van handhaving als de kosten onevenredig hoog zijn ten opzichte van het beoogde doel. Elke situatie wordt individueel beoordeeld, en de gemeente moet haar beslissing goed motiveren.
**Kan ik een schadevergoeding krijgen als de gemeente niet handelt tegen een overtreding?**
In sommige gevallen kun je een schadevergoeding eisen als de gemeente nalatig is in haar handhavingsplicht en jij daardoor schade lijdt. Dit is echter lastig te bewijzen en vereist dat je aantoont dat de gemeente onrechtmatig heeft gehandeld. Overleg met een jurist of advocaat om te beoordelen of jouw situatie in aanmerking komt voor een schadeclaim op basis van onrechtmatige overheidsdaad.
**Wat is het verschil tussen gedogen en niet handhaven?**
Gedogen betekent dat de overheid bewust kiest om niet te handhaven, bijvoorbeeld omdat legalisatie op korte termijn wordt verwacht. Niet handhaven kan ook gebeuren door nalatigheid of gebrek aan capaciteit. Bij gedogen is er sprake van een actieve beslissing, terwijl niet handhaven soms per ongeluk gebeurt. In beide gevallen kun je bezwaar maken als je vindt dat er wel gehandhaafd moet worden.
**Hoe weet ik of mijn handhavingsverzoek goed is ingediend?**
Een goed handhavingsverzoek bevat minimaal: je naam en contactgegevens, een duidelijke beschrijving van de overtreding, de locatie en betrokken partijen, en waarom je vindt dat de gemeente moet handhaven. Voeg bewijsmateriaal toe, zoals foto’s, getuigenverklaringen of documenten. Stuur het verzoek schriftelijk (per post of e-mail) naar het juiste bestuursorgaan en vraag een ontvangstbevestiging. Check de website van de gemeente voor specifieke eisen.
**Kan de gemeente handhaven zonder dat ik daarom vraag?**
Ja, de gemeente heeft een zelfstandige beginselplicht tot handhaving en kan ook uit eigen beweging optreden tegen overtredingen. Dit gebeurt vaak na meldingen van burgers, eigen controles of signalen van andere instanties. Je hoeft dus niet altijd zelf een verzoek in te dienen, maar een formeel handhavingsverzoek kan wel helpen om de zaak sneller op de agenda te krijgen.
### TL;DR
De overheid heeft in principe de plicht om overtredingen te handhaven, tenzij er concrete plannen zijn voor legalisatie of bijzondere omstandigheden. Burgers kunnen een handhavingsverzoek indienen, maar de gemeente beslist uiteindelijk. Tegen een afwijzing kun je bezwaar maken en eventueel naar de rechter stappen.
### Key Takeaways
- De beginselplicht tot handhaving betekent dat de overheid in principe moet optreden tegen overtredingen.
- Uitzonderingen zijn mogelijk bij concreet zicht op legalisatie of bijzondere omstandigheden (bijv. onevenredige gevolgen).
- Burgers kunnen een schriftelijk handhavingsverzoek indienen, waarop de gemeente moet reageren.
- Tegen een afwijzing van handhaving kun je bezwaar maken en eventueel beroep instellen bij de rechter.
- Gedogen (bewust niet handhaven) mag alleen in uitzonderlijke gevallen en moet goed gemotiveerd zijn.