WGA-fasen: Overzicht en uitleg
De **WGA-uitkering** (Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen) is een belangrijke sociale uitkering voor mensen die gedeeltelijk arbeidsongeschikt zijn. Deze uitkering kent **drie fasen**, waarbij uw rechten, plichten en mogelijkheden geleidelijk veranderen. In dit artikel leggen we uit wat elke fase inhoudt, hoe u door de fasen heen beweegt en wat u in elke fase kunt verwachten. Ook geven we praktische voorbeelden en antwoorden op veelgestelde vragen.
Wat zijn de WGA-fasen?
De WGA-uitkering is bedoeld voor mensen die **niet volledig arbeidsongeschikt** zijn, maar ook **niet volledig arbeidsgeschikt**. De wet onderscheidt drie fasen, waarbij de focus verschuift van ondersteuning naar activering en uiteindelijk terugkeer naar werk. Deze fasen zijn:
- Fase 1: Aanvangsperiode (tot 2 jaar na aanmelding)
- Fase 2: Doorlopende periode (2 tot 5 jaar na aanmelding)
- Fase 3: Activeringsperiode (vanaf 5 jaar na aanmelding)
De **WGA-wet** (Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen) regelt deze fasen. Belangrijke artikelen zijn:
- Artikel 15: Duur van de WGA-uitkering en de fasen.
- Artikel 20: Plichten van de uitkeringsgerechtigde (zoals zoeken naar werk en meewerken aan herstel).
- Artikel 21: Activering in de latere fasen.
Fase 1: Aanvangsperiode (tot 2 jaar)
In deze eerste fase ligt de focus op **herstel en ondersteuning**. U ontvangt een uitkering die is gebaseerd op uw **arbeidsvermogen** en uw **inkomen voorafgaand aan uw arbeidsongeschiktheid**. De hoogte van de uitkering wordt bepaald door het **UWV** (Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen).
Wat kunt u verwachten?
- Uitkering: De hoogte van uw WGA-uitkering is afhankelijk van uw **inkomen voorafgaand aan uw arbeidsongeschiktheid** en uw **arbeidsvermogen**. Als u bijvoorbeeld 70% arbeidsongeschikt bent, ontvangt u 70% van uw voormalig inkomen (met een maximum).
- Ondersteuning: Het UWV en uw **verzekeraar** (zoals een zorgverzekeraar of arbeidsongeschiktheidsverzekering) kunnen u ondersteunen met **re-integratie** (bijvoorbeeld een re-integratietraject).
- Plichten: U bent verplicht om **zo veel mogelijk deel te nemen aan re-integratie** en eventuele aanbevelingen van het UWV op te volgen.
Voorbeeld
Situatie: U was voor uw arbeidsongeschiktheid fulltime werkzaam als accountant en verdiende €4.000 bruto per maand. Na een ziekte bent u 50% arbeidsongeschikt. In fase 1 ontvangt u ongeveer 50% van uw voormalig inkomen, met een maximum van de **WGA-uitkering** (in 2024 ongeveer €2.200 bruto per maand voor een fulltimer).
Fase 2: Doorlopende periode (2 tot 5 jaar)
In deze fase wordt de focus meer op **activering** gelegd. Het UWV zal u stimuleren om **werk te zoeken** of deel te nemen aan activiteiten die uw arbeidsvermogen verbeteren. De uitkering blijft grotendeels gelijk, maar er komen meer verplichtingen bij.
Wat verandert er?
| Aspect | Fase 1 | Fase 2 |
|---|---|---|
| Focus | Herstel en ondersteuning | Activering en werkzoekend gedrag |
| Uitkering | 70-100% van uw voormalig inkomen (afhankelijk van arbeidsvermogen) | Uitkering blijft gelijk, maar er kan een **activeringsvergoeding** worden toegevoegd als u meewerkt |
| Plichten | Meewerken aan re-integratie | Actief werk zoeken en deelname aan activiteiten (bijv. scholing, stage) |
Voorbeeld
Situatie: U bent nog steeds 50% arbeidsongeschikt, maar het UWV stelt u voor om een **kleinere baan** te zoeken (bijvoorbeeld 20 uur per week). Als u hieraan meewerkt, kunt u mogelijk een **activeringsvergoeding** ontvangen naast uw WGA-uitkering. Daarnaast wordt u gestimuleerd om een **scholing** te volgen die uw kansen op de arbeidsmarkt verbetert.
Fase 3: Activeringsperiode (vanaf 5 jaar)
Vanaf het **vijfde jaar** na uw aanmelding bij het UWV komt u in de activeringsperiode. Hier wordt de druk op u om **werk te vinden** of **arbeidsvermogen te verbeteren** nog groter. De uitkering blijft bestaan, maar er zijn strenge eisen aan uw actieve deelname.
Wat zijn de belangrijkste veranderingen?
- Activeringsplicht: U bent verplicht om **actief werk te zoeken** of deel te nemen aan activiteiten die uw arbeidsvermogen verbeteren. Dit kan bijvoorbeeld zijn:
- Deelnemen aan een **re-integratietraject**.
- Een **stage of proefwerk** doen.
- Een **scholing** volgen die past bij uw mogelijkheden.
- Uitkering: De hoogte van uw uitkering kan **dalen** als u niet voldoet aan de activeringsplicht. In sommige gevallen kunt u zelfs **geweigerd worden** voor de uitkering.
- Toezicht: Het UWV houdt nauwkeurig bij of u aan uw plichten voldoet. Bij twijfel kan het UWV een **onderzoek** doen of u uitnodigen voor een gesprek.
Voorbeeld
Situatie: U bent nu 5 jaar in de WGA en nog steeds 40% arbeidsongeschikt. Het UWV stelt u voor om een **deeltijdbaan** (bijvoorbeeld 16 uur per week) te zoeken. Als u hier niet aan meewerkt, kan uw uitkering worden **verlaagd** of kunt u zelfs **geweigerd** worden voor verdere uitkering. Daarnaast wordt u aangemoedigd om een **online cursus** te volgen om uw digitale vaardigheden te verbeteren.
Uw rechten en plichten in de WGA-fasen
Tijdens de WGA-uitkering heeft u zowel **rechten** als **plichten**. Het is belangrijk om deze goed te kennen om problemen met het UWV te voorkomen.
Uw rechten
- Uitkering ontvangen: Zolang u voldoet aan de voorwaarden (zoals meewerken aan re-integratie), heeft u recht op uw WGA-uitkering.
- Ondersteuning: U heeft recht op ondersteuning van het UWV en uw verzekeraar, zoals re-integratietrajecten of scholing.
- Hulp bij herstel: U kunt aanspraak maken op **medische ondersteuning** (bijvoorbeeld fysiotherapie) als dit nodig is voor uw herstel.
- Klachten indienen: Als u het oneens bent met een beslissing van het UWV, kunt u **bezwaar maken** of een **klacht indienen** bij de **College van Beroep voor de Arbeidsmarkt (CBA)**.
Uw plichten
- Meewerken aan re-integratie: U bent verplicht om samen te werken met het UWV en uw verzekeraar om uw arbeidsvermogen te verbeteren.
- Actief werk zoeken: In fase 2 en 3 bent u verplicht om **werk te zoeken** of deel te nemen aan activiteiten die uw kansen op werk verbeteren.
- Informatie verlenen: U moet het UWV op de hoogte houden van veranderingen, zoals een nieuwe baan of een verbetering van uw gezondheid.
- Deelnemen aan activiteiten: Als het UWV u vraagt om deel te nemen aan een scholing, stage of ander traject, bent u verplicht hieraan mee te werken.
Veelgestelde vragen over de WGA-fasen
Wat gebeurt er als ik in fase 3 niet actief werk zoek?
Als u in fase 3 (de activeringsperiode) niet actief werk zoekt of niet meewerkt aan activiteiten die uw arbeidsvermogen verbeteren, kan het UWV uw uitkering **verlagen** of zelfs **stoppen**. Het UWV zal u eerst waarschuwen en een **eerder advies** geven. Als u hier niet op ingaat, kan het leiden tot een **sanctie**. Het is daarom belangrijk om direct contact op te nemen met het UWV als u moeite heeft om aan de eisen te voldoen.
Kan ik in een latere fase nog steeds een fulltime baan krijgen?
Ja, het is mogelijk om in een latere fase weer een **fulltime baan** te krijgen. De WGA-uitkering is bedoeld om u te ondersteunen bij uw herstel en terugkeer naar werk. Als uw arbeidsvermogen verbetert, kunt u mogelijk **overstappen naar een gewone baan** of een **WIA-uitkering** (Wet Inkomen naar Arbeidsvermogen) aanvragen als u weer volledig arbeidsongeschikt bent. Het UWV zal u hierbij begeleiden.
Wat is het verschil tussen WGA en WIA?
De **WGA** is bedoeld voor mensen die **gedeeltelijk arbeidsongeschikt** zijn, terwijl de **WIA** (Wet Inkomen naar Arbeidsvermogen) is voor mensen die **volledig arbeidsongeschikt** zijn. Als uw arbeidsongeschiktheid **meer dan 35%** bedraagt, kunt u in aanmerking komen voor de WIA. Als uw arbeidsongeschiktheid **minder dan 35%** is, blijft u in de WGA. Het UWV bepaalt of u overstapt naar de WIA.
Tips en aanbevelingen
Als u in de WGA zit, is het belangrijk om proactief te zijn en gebruik te maken van de mogelijkheden die de wet biedt. Hier zijn enkele praktische tips:
- Neem contact op met het UWV: Meld u direct aan bij het UWV als u arbeidsongeschikt wordt. Hoe eerder u dit doet, hoe eerder u ondersteuning kunt krijgen.
- Vraag om een re-integratietraject: Als u nog niet actief bent in een traject, vraag dan om een **re-integratieplan** op te stellen. Dit kan u helpen om weer aan het werk te komen.
- Blijf up-to-date met uw plichten: Houd uw **UWV-dossier** bij en volg de aanbevelingen van het UWV op. Als u twijfelt, neem dan contact op met een **juridisch adviseur** of **advocaat gespecialiseerd in sociale zekerheid**.
- Maak gebruik van scholing: Als het UWV u een scholing aanbiedt, overweeg dan om hieraan deel te nemen. Dit kan uw kansen op de arbeidsmarkt vergroten.
- Blijf netwerken: Ook als u thuis bent, kunt u contact houden met voormalige collega’s of werkgevers. Vaak leiden dit soort contacten tot nieuwe kansen.
- Wees voorbereid op veranderingen: Als u overstapt naar een andere fase of naar de WIA, bereid u goed voor. Een **juridisch adviseur** kan u helpen om uw rechten en plichten te begrijpen.
Wanneer juridische hulp inschakelen?
Overweeg om een **advocaat of juridisch adviseur** in te schakelen als:
- U het oneens bent met een beslissing van het UWV en u wilt **bezwaar maken** of **in beroep gaan**.
- U moeite heeft om de **eisen van het UWV** te begrijpen of te voldoen.
- U denkt dat uw uitkering **onterecht is verlaagd** of gestopt.