Spreekrecht voor slachtoffers

Slachtoffers en nabestaanden hebben het recht om tijdens de strafzitting te spreken over de gevolgen van het misdrijf. Dit spreekrecht is vastgelegd in de wet en wordt steeds verder uitgebreid.

Wat is het spreekrecht?

Het spreekrecht (artikelen 51e-51f Sv) geeft slachtoffers de mogelijkheid om de rechter, verdachte en publiek toe te spreken over de gevolgen van het strafbare feit voor hun leven.

Wie mag spreken?

• Het slachtoffer zelf
• Nabestaanden (bij overlijden slachtoffer)
• Wettelijk vertegenwoordiger (bij minderjarigen)
• Drie personen mogen namens het slachtoffer spreken

Bij welke delicten?

Het spreekrecht geldt bij misdrijven waar 8 jaar of meer gevangenisstraf op staat, en bij bepaalde andere ernstige misdrijven zoals:

• Geweldsmisdrijven
• Zedenmisdrijven
• Mensenhandel
• Stalking

Waarover spreken?

Het slachtoffer mag spreken over:

• De impact van het misdrijf op zijn of haar leven
• De fysieke en psychische gevolgen
• De gevolgen voor werk, relaties en dagelijks leven
• Sinds 2016: ook over de gewenste straf

Hoe werkt het?

Het spreekrecht wordt uitgeoefend op de zitting, na de behandeling van het bewijs en vóór het requisitoir. De rechter kan vragen stellen, de verdediging niet.

Schriftelijke slachtofferverklaring

Als het slachtoffer niet wil of kan spreken, kan ook een schriftelijke slachtofferverklaring worden ingediend die de rechter voorleest of zelf leest.

Veelgestelde vragen

Wat is mijn retourrecht?

Bij online aankopen heb je 14 dagen retourrecht zonder opgaaf van reden, tenzij de wettelijke uitzonderingen gelden.

Hoe lang geldt de wettelijke garantie?

Goederen moeten minimaal 2 jaar meewerken. Defecten die binnen 6 maanden ontstaan worden verondersteld al aanwezig te zijn.

Kan ik rente eisen over schulden?

Ja, je kunt wettelijke rente eisen (momenteel ongeveer 8% per jaar) over het openstaande bedrag.

Wat kan ik doen tegen oneerlijke handelspraktijken?

Je kunt klacht indienen bij de consumentenbond, de overheid of naar de rechter gaan.

Wat is een kredietovereenkomst?

Een kredietovereenkomst regelt hoe je geld leent, wat de rente is, en hoe je dit terugbetaalt.

## Veelgestelde vragen **Mag ik tijdens mijn spreekrecht ook de verdachte direct toespreken?** Nee, het spreekrecht is bedoeld om de rechter toe te spreken over de gevolgen van het misdrijf. Je mag wel vertellen hoe het delict jou heeft beïnvloed, maar het is niet de bedoeling om de verdachte direct aan te spreken of te beschuldigen. De rechter kan ingrijpen als je afwijkt van het doel van het spreekrecht. Richt je vooral op de impact van het misdrijf op jouw leven en eventueel je mening over de straf. **Kan ik het spreekrecht weigeren als ik niet wil spreken tijdens de zitting?** Ja, het spreekrecht is een recht, geen verplichting. Je kunt ervoor kiezen om niet te spreken of om een schriftelijke slachtofferverklaring in te dienen die door de rechter wordt voorgelezen. Dit kan handig zijn als je te emotioneel bent of liever niet in het openbaar spreekt. Bespreek je keuze tijdig met de officier van justitie of je advocaat, zodat dit wordt meegenomen in de voorbereiding van de zitting. **Hoe bereid ik me voor op het uitoefenen van mijn spreekrecht?** Begin met het opschrijven van de belangrijkste punten die je wilt delen, zoals de fysieke, emotionele en praktische gevolgen van het misdrijf. Oefen je verhaal hardop, eventueel met een vertrouwenspersoon of slachtofferhulp. Houd rekening met een tijdslimiet (meestal 10-15 minuten). Je kunt ook een schriftelijke verklaring indienen als back-up. Vraag de officier van justitie of slachtofferhulp om advies over de structuur en inhoud van je verhaal. **Kan ik mijn spreekrecht laten uitoefenen door iemand anders, zoals mijn advocaat?** Ja, je kunt maximaal drie personen aanwijzen om namens jou te spreken, zoals familieleden, vrienden of een advocaat. Dit is vooral handig als je zelf niet in staat bent om te spreken door emoties of gezondheidsredenen. Geef deze personen duidelijk aan bij de rechtbank en zorg dat ze goed voorbereid zijn. Je kunt ook zelf een deel spreken en de rest laten doen door iemand anders. **Wat gebeurt er als de verdachte of zijn advocaat reageert op mijn spreekrecht?** De verdachte of zijn advocaat heeft geen recht om direct te reageren op jouw verhaal tijdens de zitting. Het spreekrecht is bedoeld om jouw ervaringen te delen, niet om een discussie aan te gaan. De rechter kan ingrijpen als de verdachte of zijn advocaat je onderbreekt of probeert te beïnvloeden. Na jouw verhaal volgt het requisitoir van de officier van justitie en het pleidooi van de verdediging, waarin zij wel mogen reageren op jouw verklaring. **Geldt het spreekrecht ook bij een schikking of transactie buiten de rechtszaal?** Nee, het spreekrecht geldt alleen tijdens een strafzitting voor de rechter. Bij een schikking (transactie) of een sepot (waarbij de zaak niet voor de rechter komt) heb je geen recht om te spreken. Wel kun je soms een schriftelijke slachtofferverklaring indienen die wordt meegenomen in de beslissing van de officier van justitie. Bespreek met je advocaat of slachtofferhulp of er andere mogelijkheden zijn om je stem te laten horen. **Kan ik mijn spreekrecht gebruiken om een schadevergoeding te eisen?** Het spreekrecht is primair bedoeld om de impact van het misdrijf te delen, niet om formeel een schadevergoeding te eisen. Wel kun je vermelden hoe het misdrijf jou financieel heeft geraakt, bijvoorbeeld door medische kosten of verlies van inkomen. Voor een formele schadeclaim kun je een civiele procedure starten of een vordering indienen via het strafproces (art. 51f Sv). Bespreek dit met je advocaat of slachtofferhulp voor de beste aanpak. ### TL;DR Het spreekrecht geeft slachtoffers en nabestaanden de mogelijkheid om tijdens een strafzitting te vertellen over de gevolgen van een misdrijf, zoals gewelds- of zedenmisdrijven. Je mag spreken over de impact op je leven en sinds 2016 ook over de gewenste straf. Het is geen verplichting en kan ook schriftelijk of door anderen worden uitgeoefend. ### Key Takeaways - Het spreekrecht geldt bij misdrijven met minimaal 8 jaar gevangenisstraf of ernstige delicten zoals geweld, zedenmisdrijven of mensenhandel. - Slachtoffers, nabestaanden of maximaal drie aangewezen personen mogen spreken over de fysieke, psychische en praktische gevolgen van het misdrijf. - Je kunt kiezen voor een mondelinge verklaring tijdens de zitting of een schriftelijke slachtofferverklaring die wordt voorgelezen. - De rechter kan vragen stellen, maar de verdediging mag niet direct reageren op jouw verhaal tijdens het spreekrecht. - Het spreekrecht is een recht, geen verplichting – je kunt er ook voor kiezen om niet te spreken of het door anderen te laten doen.