Shockschade en affectieschade

Shockschade en affectieschade zijn twee verschillende schadesoorten voor naasten van slachtoffers. Beiden bieden compensatie voor psychisch leed, maar de voorwaarden en bedragen verschillen.

Wat is shockschade?

Shockschade is een vergoeding voor psychisch letsel dat ontstaat door confrontatie met een ongeval of de directe gevolgen daarvan.

Voorwaarden shockschade

Voorwaarde	Uitleg	Voorbeeld
Confrontatie	Direct geconfronteerd met ongeval/gevolgen	Getuige van het ongeval, zien van verwondingen
Nauwe band	Affectieve relatie met slachtoffer	Partner, ouder, kind, broer/zus
Geestelijk letsel	Aantoonbare psychische stoornis	PTSS, depressie (DSM-diagnose)
Causaal verband	Letsel door confrontatie veroorzaakt	Diagnose wijst op trauma door confrontatie

Jurisprudentie

Het standaardarrest is het Taxibus-arrest (HR 22 februari 2002). Een moeder die zag hoe haar kind werd aangereden, leed aan PTSS en kreeg shockschade toegewezen.

Wat is affectieschade?

Affectieschade is een wettelijk vastgestelde vergoeding voor het verdriet door ernstig letsel of overlijden van een naaste. Sinds 1 januari 2019 is dit wettelijk geregeld.

Kring van gerechtigden

Relatie	Recht op affectieschade
Echtgenoot/geregistreerd partner	Ja
Levensgezel (duurzaam samenwonend)	Ja
Minderjarige kinderen	Ja
Meerderjarige thuiswonende kinderen	Ja
Ouders	Ja
Meerderjarige uitwonende kinderen	Ja (lager bedrag)
Broers/zussen	Alleen via hardheidsclausule
Anderen met nauwe band	Via hardheidsclausule

Bedragen affectieschade (2024)

Situatie	Standaard	Bij misdrijf/grove schuld
Overlijden - partner/thuiswonend kind/ouder	€17.500	€20.000
Overlijden - uitwonend kind	€15.000	€17.500
Ernstig blijvend letsel - partner/thuiswonend kind/ouder	€15.000	€17.500
Ernstig blijvend letsel - uitwonend kind	€12.500	€15.000

Verschil shockschade en affectieschade

Beide schadesoorten vergoeden psychisch leed, maar er zijn belangrijke verschillen.

Vergelijking

Aspect	Shockschade	Affectieschade
Grondslag	Eigen letsel (geestelijk)	Verdriet om naaste
Vereist letsel	DSM-diagnose vereist	Niet vereist
Confrontatie	Vereist	Niet vereist
Bedrag	Naar werkelijke schade	Wettelijk gefixeerd
Cumulatie	Kan naast affectieschade	Kan naast shockschade

Cumulatie shockschade en affectieschade

Beide vergoedingen kunnen naast elkaar worden toegekend. Iemand die getuige was van een dodelijk ongeval met een naaste kan zowel shockschade (voor het eigen psychisch letsel door de confrontatie) als affectieschade (voor het verdriet om het verlies) claimen.

Ernstig blijvend letsel

Voor affectieschade bij leven is "ernstig blijvend letsel" vereist. Dit is niet scherp gedefinieerd.

Indicaties ernstig blijvend letsel

• Minimaal 70% blijvende functionele invaliditeit
• Langdurige coma of vegetatieve staat
• Volledige dwarslaesie
• Ernstig hersenletsel met blijvende beperkingen
• Meerdere amputaties
• Volledige blindheid

Procedure

De procedure voor het claimen van shockschade en affectieschade verschilt.

Shockschade

1. Vaststelling psychisch letsel door psychiater
2. Onderbouwing van de confrontatie
3. Bewijzen van causaal verband
4. Schadebegroting (werkelijke schade)

Affectieschade

1. Aantonen van de relatie met het slachtoffer
2. Vaststellen dat sprake is van overlijden of ernstig blijvend letsel
3. Aanspraak maken op het wettelijke bedrag

Tips

• Laat psychisch letsel diagnosticeren door een psychiater
• Documenteer de confrontatie met het ongeval of de gevolgen
• Claim zowel shockschade als affectieschade indien beide van toepassing
• Let op dat affectieschade ook bij ernstig blijvend letsel (niet alleen overlijden) kan worden geclaimd
• Schakel juridische hulp in voor complexe zaken

Veelgestelde vragen

Wat is mijn retourrecht?

Bij online aankopen heb je 14 dagen retourrecht zonder opgaaf van reden, tenzij de wettelijke uitzonderingen gelden.

Hoe lang geldt de wettelijke garantie?

Goederen moeten minimaal 2 jaar meewerken. Defecten die binnen 6 maanden ontstaan worden verondersteld al aanwezig te zijn.

Kan ik rente eisen over schulden?

Ja, je kunt wettelijke rente eisen (momenteel ongeveer 8% per jaar) over het openstaande bedrag.

Wat kan ik doen tegen oneerlijke handelspraktijken?

Je kunt klacht indienen bij de consumentenbond, de overheid of naar de rechter gaan.

Wat is een kredietovereenkomst?

Een kredietovereenkomst regelt hoe je geld leent, wat de rente is, en hoe je dit terugbetaalt.

## Veelgestelde vragen **Kan ik zowel shockschade als affectieschade claimen na het overlijden van mijn partner?** Ja, dat kan. Als je direct getuige was van het ongeval of de gevolgen (bijv. het zien van het slachtoffer na het ongeval) én een DSM-gediagnose hebt (zoals PTSS), kun je shockschade claimen voor je eigen psychisch letsel. Daarnaast heb je altijd recht op affectieschade (€17.500–€20.000) vanwege het verlies van je partner. Beide vergoedingen kunnen naast elkaar worden toegekend. **Hoe bewijs ik dat ik recht heb op shockschade?** Je moet drie zaken aantonen: 1) een nauwe band met het slachtoffer (bijv. partner, kind of ouder), 2) directe confrontatie met het ongeval of de gevolgen (bijv. foto’s, getuigenverklaringen), en 3) een DSM-gediagnose (zoals PTSS of depressie) van een psychiater of psycholoog. Een medisch rapport dat het causaal verband tussen de confrontatie en je psychisch letsel bevestigt, is cruciaal. **Hoeveel affectieschade krijg ik bij ernstig letsel van mijn kind?** Bij ernstig blijvend letsel van een thuiswonend kind heb je recht op €15.000 (standaard) of €17.500 (bij misdrijf/grove schuld). Voor een uitwonend kind is dit €12.500 of €15.000. Ernstig letsel omvat bijvoorbeeld een dwarslaesie of blijvende invaliditeit van minimaal 70%. Het bedrag is wettelijk vastgesteld en hoef je niet te onderbouwen met bewijs van verdriet. **Kunnen broers of zussen ook affectieschade claimen?** Alleen in uitzonderlijke gevallen via de hardheidsclausule. Standaard hebben broers en zussen geen recht op affectieschade, tenzij er sprake is van een bijzondere, nauwe band (bijv. langdurige mantelzorg of samenwonen). Dit wordt per geval beoordeeld. Voor shockschade gelden dezelfde regels: een nauwe band en aantoonbaar psychisch letsel zijn vereist. **Wat als mijn psychisch letsel pas maanden na het ongeval ontstaat?** Dat kan nog steeds in aanmerking komen voor shockschade, mits je kunt aantonen dat het letsel direct veroorzaakt is door de confrontatie met het ongeval. Een psychiater moet vaststellen dat er een causaal verband is, zelfs als de symptomen vertraagd optreden. Documenteer je klachten vanaf het begin en raadpleeg tijdig een specialist. **Moet ik een advocaat inschakelen voor een claim?** Voor affectieschade is een advocaat niet altijd nodig, omdat het bedrag wettelijk vaststaat. Voor shockschade is juridische hulp wel aan te raden, omdat je psychisch letsel, confrontatie en causaal verband moet bewijzen. Een advocaat kan helpen bij het verzamelen van bewijs, onderhandelen met de verzekeraar of procederen bij een geschil. **Hoe lang duurt het voordat ik mijn vergoeding ontvang?** Dit hangt af van de complexiteit van je zaak. Affectieschade wordt vaak binnen enkele maanden uitgekeerd als de relatie en het letsel/overlijden duidelijk zijn. Shockschade kan langer duren, vooral als er discussie is over het causaal verband of de hoogte van de schade. Bij een rechtszaak kan het proces maanden tot jaren in beslag nemen. ### TL;DR Shockschade vergoedt psychisch letsel door directe confrontatie met een ongeval (met DSM-diagnose), terwijl affectieschade een vaste vergoeding biedt voor verdriet om ernstig letsel of overlijden van een naaste. Beide kunnen tegelijkertijd worden geclaimd, maar de voorwaarden en bedragen verschillen sterk. ### Key Takeaways - Shockschade vereist aantoonbaar psychisch letsel (bijv. PTSS) door directe confrontatie met een ongeval en een nauwe band met het slachtoffer. - Affectieschade is een wettelijk vastgesteld bedrag (€12.500–€20.000) voor naasten bij overlijden of ernstig blijvend letsel, zonder bewijs van psychisch letsel. - Beide schadesoorten kunnen naast elkaar worden geclaimd als aan de voorwaarden wordt voldaan. - Ernstig blijvend letsel omvat bijvoorbeeld een dwarslaesie of 70%+ invaliditeit; dit is vereist voor affectieschade bij leven. - Broers/zussen hebben alleen recht op affectieschade in uitzonderlijke gevallen via de hardheidsclausule.