Gerechtelijke vaststelling vaderschap

Als een man het vaderschap niet vrijwillig erkent, kan het vaderschap gerechtelijk worden vastgesteld. De rechter bepaalt dan dat de man de juridische vader is van het kind.

Wanneer gerechtelijke vaststelling?

Gerechtelijke vaststelling is nodig als:

• De biologische vader weigert het kind te erkennen
• De biologische vader is overleden voordat hij kon erkennen
• De biologische vader is onbekend en er moet verwekkerschap worden vastgesteld

Wie kan het verzoeken?

Verzoeker	Toelichting
De moeder	Tijdens leven van de vermoedelijke vader
Het kind	Ook na overlijden van de vader
De biologische vader zelf	Als moeder/kind niet meewerken aan erkenning

Bewijs: DNA-onderzoek

Het bewijs wordt geleverd door DNA-onderzoek. De rechter kan een DNA-test bevelen. Als de vermoedelijke vader weigert, kan de rechter daar conclusies aan verbinden.

Procedure

1. Verzoekschrift indienen via advocaat
2. Rechter beveelt zo nodig DNA-onderzoek
3. Rechter stelt vaderschap vast bij bewijs
4. Vaderschap werkt terug tot geboorte

Gevolgen

• Man wordt juridisch vader met terugwerkende kracht
• Onderhoudsplicht ontstaat (ook met terugwerkende kracht)
• Kind wordt erfgenaam
• Vader krijgt niet automatisch gezag (moet apart worden geregeld)

Termijnen

Er geldt geen verjaringstermijn voor gerechtelijke vaststelling. Ook volwassen kinderen kunnen vaderschap laten vaststellen, zelfs als de vader is overleden.

Kan de man worden gedwongen tot DNA-onderzoek?

De rechter kan een DNA-onderzoek bevelen. Als de man weigert, kan de rechter dit in zijn nadeel uitleggen en het vaderschap vaststellen op basis van andere aanwijzingen.

Krijgt de vader dan ook gezag?

Nee, gerechtelijke vaststelling geeft alleen juridisch vaderschap. Voor gezag moet apart een verzoek worden ingediend. De vader kan wel omgang vragen.

Kan ook vaderschap worden vastgesteld van een overleden man?

Ja, het kind kan vaderschap laten vaststellen ook als de vader is overleden. DNA-onderzoek kan worden gedaan bij familieleden of soms via bewaard materiaal.

## Veelgestelde vragen **Hoe lang duurt een gerechtelijke vaderschapsprocedure gemiddeld?** Een gerechtelijke vaderschapsprocedure duurt gemiddeld 6 tot 12 maanden, afhankelijk van de complexiteit en of DNA-onderzoek nodig is. De rechter bepaalt eerst of er voldoende aanwijzingen zijn voor vaderschap. Als DNA-onderzoek wordt bevolen, kan dit extra tijd kosten. Na ontvangst van de resultaten beslist de rechter meestal binnen enkele weken. Bij weigering van de vermoedelijke vader kan de procedure langer duren door juridische stappen. **Wat kost het om gerechtelijk vaderschap vast te stellen?** De kosten variëren, maar reken op €1.500 tot €3.500. Dit omvat griffierechten (ca. €300-€500), advocaatkosten (€1.000-€2.500) en eventueel DNA-onderzoek (€300-€600). Bij een laag inkomen kunt u rechtsbijstand aanvragen via de Raad voor Rechtsbijstand. De verliezende partij (vaak de weigerende vader) kan worden veroordeeld tot betaling van de proceskosten, maar dit is niet gegarandeerd. **Kan ik zelf een verzoek indienen zonder advocaat?** Nee, voor een gerechtelijke vaderschapsprocedure is een advocaat verplicht. De procedure verloopt via de rechtbank en vereist juridische kennis. Uw advocaat dient het verzoekschrift in en begeleidt u tijdens de zitting. Bij financiële problemen kunt u een toevoeging (gesubsidieerde rechtsbijstand) aanvragen. De advocaat helpt ook bij het verzamelen van bewijs en het aanvragen van DNA-onderzoek. **Wat gebeurt er als de vermoedelijke vader weigert mee te werken aan DNA-onderzoek?** De rechter kan een DNA-onderzoek bevelen. Bij weigering mag de rechter dit als bewijs tegen de man uitleggen. De rechter kan dan op basis van andere aanwijzingen (bijv. getuigenverklaringen, relatiebewijzen) het vaderschap vaststellen. Dit heet een 'omkering van de bewijslast'. De man loopt hierdoor het risico dat het vaderschap alsnog wordt vastgesteld, zelfs zonder DNA-bewijs. **Kan ik als volwassen kind nog vaderschap laten vaststellen?** Ja, er geldt geen leeftijdsgrens of verjaringstermijn. Ook volwassen kinderen kunnen gerechtelijk vaderschap laten vaststellen, zelfs als de vermoedelijke vader is overleden. DNA-onderzoek kan dan via familieleden (bijv. broers/zussen) of bewaard materiaal (bijv. haar, bloedmonsters). Dit is vooral relevant voor erfrechtelijke of medische redenen. De procedure verloopt vergelijkbaar met die voor minderjarige kinderen. **Krijgt de vader automatisch gezag na gerechtelijke vaststelling?** Nee, gerechtelijke vaststelling van vaderschap geeft alleen juridische erkenning als vader. Gezag (het recht om beslissingen over het kind te nemen) moet apart worden geregeld. De vader kan gezamenlijk gezag aanvragen bij de rechtbank of, als de moeder niet meewerkt, een verzoek indienen. Totdat gezag is geregeld, blijft de moeder (of voogd) verantwoordelijk. De vader heeft wel recht op omgang met het kind. **Wat zijn de gevolgen voor alimentatie als vaderschap wordt vastgesteld?** Bij gerechtelijke vaststelling ontstaat de onderhoudsplicht met terugwerkende kracht tot de geboorte van het kind. Dit betekent dat de vader achterstallige alimentatie moet betalen, vaak met rente. De hoogte hangt af van zijn inkomen en de behoeften van het kind. De moeder kan via de rechtbank een alimentatiebeschikking aanvragen. Bij weigering kan de overheid (LBIO) de betaling afdwingen via loonbeslag of andere maatregelen. ### TL;DR Gerechtelijke vaststelling van vaderschap is mogelijk als een man weigert te erkennen of is overleden. De rechter kan DNA-onderzoek bevelen en stelt bij bewijs het vaderschap vast, met terugwerkende kracht. Dit geeft het kind juridische rechten (erfrecht, alimentatie), maar niet automatisch gezag voor de vader. De procedure duurt 6-12 maanden en vereist een advocaat. ### Key Takeaways - Gerechtelijke vaststelling is mogelijk als de biologische vader weigert te erkennen, overleden is of onbekend is. - DNA-onderzoek is het belangrijkste bewijs, maar de rechter kan bij weigering conclusies trekken uit andere aanwijzingen. - Het kind (of de moeder) kan het verzoek indienen, zelfs na het overlijden van de vader of als het kind volwassen is. - Vaderschap werkt terug tot de geboorte, waardoor alimentatie en erfrecht met terugwerkende kracht gelden. - Gezag moet apart worden geregeld; gerechtelijke vaststelling geeft alleen juridisch vaderschap.