CRPS (Complex Regionaal Pijnsyndroom) is een ernstige chronische pijnstoornis die kan ontstaan na letsel. De aandoening wordt vaak niet herkend en leidt tot langdurige discussies in letselschadezaken.
Wat is CRPS?
CRPS is een chronische pijnaandoening waarbij de pijn niet in verhouding staat tot het oorspronkelijke letsel. De pijn breidt zich vaak uit en gaat gepaard met andere symptomen.
Typen CRPS
| Type | Oorzaak | Kenmerken |
|---|
| CRPS type I (voorheen Sudeck) | Na letsel zonder zenuwbeschadiging | Meest voorkomend (90%) |
| CRPS type II (voorheen causalgie) | Na aantoonbare zenuwbeschadiging | Ernstiger beloop |
Symptomen
Belangrijkste symptomen
- Pijn: brandend, stekend, buitenproportioneel
- Sensorische veranderingen: overgevoeligheid voor aanraking (allodynie)
- Vasomotore veranderingen: kleur- en temperatuurverschillen
- Oedeem: zwelling van de aangedane ledemaat
- Sudomotore veranderingen: veranderd zweetpatroon
- Motorische veranderingen: krachtverlies, bewegingsbeperking
- Trofische veranderingen: veranderingen huid, haar, nagels
Diagnose
De diagnose CRPS wordt gesteld op basis van klinische criteria (Budapest-criteria).
Budapest-criteria
- Aanhoudende pijn die niet past bij de ernst van het letsel
- Minstens 3 van 4 categorieën symptomen gerapporteerd
- Minstens 2 van 4 categorieën objectief vastgesteld
- Geen andere diagnose die de symptomen verklaart
Behandeling
CRPS is moeilijk te behandelen. Een multidisciplinaire aanpak is essentieel.
Behandelopties
| Behandeling | Doel | Effectiviteit |
|---|
| Fysiotherapie/ergotherapie | Behoud functie, desensitisatie | Belangrijk onderdeel |
| Pijnmedicatie | Pijnverlichting | Vaak onvoldoende |
| Sympathicusblokkade | Onderbreken pijncyclus | Wisselend |
| Spinal cord stimulatie | Pijnmodulatie | Bij geselecteerde patiënten |
| Psychologische begeleiding | Coping, acceptatie | Essentieel onderdeel |
CRPS in letselschadezaken
CRPS leidt vaak tot complexe discussies in letselschadezaken.
Veelvoorkomende discussiepunten
Causaliteit
Is de CRPS veroorzaakt door het ongeval? Verzekeraars betwisten soms het verband, vooral als CRPS pas later wordt vastgesteld of als het oorspronkelijke letsel gering was.
Diagnose
Wordt de diagnose CRPS wel terecht gesteld? Zonder duidelijk objectieve markers is de diagnose soms omstreden.
Beperkingen
Welke beperkingen vloeien voort uit de CRPS? De subjectieve aard van pijn maakt objectieve vaststelling lastig.
Expertise
Bij CRPS-claims is deskundige expertise essentieel. Aanbevolen experts:
- Revalidatiearts met CRPS-ervaring
- Anesthesioloog/pijnspecialist
- Neuroloog
Schadevergoeding
Bij CRPS kan de schade zeer omvangrijk zijn vanwege de chronische aard.
Schadeposten
| Schadepost | Indicatie |
|---|
| Smartengeld | €30.000 - €150.000 (afhankelijk van ernst) |
| Verlies arbeidsvermogen | Vaak volledig bij ernstige CRPS |
| Medische kosten | Langdurige behandeling, hulpmiddelen |
| Huishoudelijke hulp | Vaak levenslang nodig |
| Verlies zelfwerkzaamheid | Klussen, tuinieren niet meer mogelijk |
Tips bij CRPS
- Zorg voor vroegtijdige diagnose door specialist
- Start tijdig met multidisciplinaire behandeling
- Houd een dagboek bij van klachten en beperkingen
- Laat functioneren voor het ongeval goed documenteren
- Schakel een advocaat met CRPS-ervaring in
- Accepteer geen voorstel zonder gedegen expertise
## Veelgestelde vragen
**Hoe snel kan CRPS na een letsel ontstaan en hoe lang duurt het voordat symptomen duidelijk zijn?**
CRPS kan binnen dagen tot weken na het letsel optreden, maar symptomen ontwikkelen zich vaak geleidelijk. In de beginfase (0-3 maanden) zijn pijn en zwelling prominent, terwijl sensorische en motorische klachten later toevoegen. Bij 70% van de patiënten stabiliseert het beeld na 6-12 maanden, maar bij 20% verslechtert het beloop. Vroegtijdige herkenning is cruciaal om verdere progressie te beperken.
**Welke rol speelt de verzekeraar in een letselschadezaak als CRPS wordt vastgesteld? Moet deze altijd schade vergoeden?**
De verzekeraar moet schade vergoeden als CRPS direct gerelateerd is aan het letsel en voldoet aan de Budapest-criteria. Echter, ze kunnen betwisten of de pijn 'buitenproportioneel' is of dat andere factoren (zoals psychische klachten) bijdragen. Een onafhankelijke medisch deskundige (IMD) wordt vaak ingeschakeld om de causaliteit te beoordelen. Zonder duidelijk verband kan de claim geweigerd worden.
**Kan CRPS vanzelf overgaan, of is behandeling altijd nodig? Wat zijn de risico’s van geen behandeling?**
CRPS gaat bij 10-20% van de patiënten vanzelf over, vooral als het vroeg wordt gediagnosticeerd. Bij de overigen kan de aandoening chronisch worden, met blijvende pijn, functieverlies en soms invaliditeit. Geen behandeling verergert de kans op permanente schade, zoals spieratrofie of gewrichtsstijfheid. Multidisciplinaire zorg (fysiotherapie, medicatie, psychologische ondersteuning) verkleint de kans op chronisch worden.
**Hoe kan ik als slachtoffer aantonen dat mijn pijn klachten daadwerkelijk CRPS zijn en niet bijvoorbeeld depressie of een andere aandoening?**
CRPS wordt vastgesteld via de Budapest-criteria, die objectieve en subjectieve symptomen combineren. Een specialist (pijnarts of reumatoloog) zal onderzoeken op allodynie (overgevoeligheid), vasomotorische veranderingen (kleur/temperatuurverschillen) en trofische schade (huid/naagels). Uitgesloten moeten worden: fibromyalgie, depressie of andere pijnaandoeningen. Een dagboek met pijnscores en foto’s van zwelling/veranderingen kan bewijs versterken.
**Wat zijn de meest effectieve behandelingen voor CRPS en waarom mislukken sommige methoden bij bepaalde patiënten?**
De meest effectieve behandelingen zijn fysiotherapie/ergotherapie (voor functiebehoud) en sympathicusblokkades (bij vasomotorische symptomen). Medicatie (zoals gabapentinoïden) helpt bij 40-60% van de patiënten, maar is vaak onvoldoende. Spinale stimulatie werkt bij geselecteerde gevallen, maar mislukt als de pijncentra in de hersenen al te sterk zijn 'herprogrammeerd'. Psychologische begeleiding is essentieel, omdat stress de pijncyclus versterkt. Individuele aanpak is cruciaal: wat bij één patiënt werkt, faalt bij een ander.
**Kan ik als CRPS-patiënt een WIA-uitkering of IVA-erkent krijgen? Wat zijn de voorwaarden?**
Ja, maar alleen als CRPS leidt tot duurzame arbeidsongeschiktheid (AOW-leeftijd of minstens 3 jaar) en voldoet aan de IVA/WIA-criteria. De UWV eist medisch bewijs van blijvende functiebeperkingen (bijv. bewegingsbeperkingen, pijn bij dagelijkse activiteiten) en een multidisciplinair rapport. Bij CRPS type II zijn de kansen groter dan bij type I, omdat zenuwbeschadiging makkelijker meetbaar is. Een IMD-keuring is vaak vereist om subjectieve klachten te objectiveren.
### TL;DR
CRPS is een chronische pijnaandoening na letsel die vaak onderkend wordt, maar welke behandeling werkt verschilt per patiënt. Diagnose via de Budapest-criteria is essentieel voor letselschadeclaims of uitkeringen. Vroegtijdige, multidisciplinaire zorg verkleint de kans op blijvende schade, maar bij 20% wordt de aandoening chronisch. Verzekeraars en UWV eisen duidelijke medische bewijsvoering voor vergoeding of erkenning.
### Key Takeaways
- CRPS ontstaat binnen weken na letsel, maar symptomen ontwikkelen zich geleidelijk en kunnen chronisch worden zonder behandeling.
- Diagnose via Budapest-criteria is cruciaal voor letselschadeclaims en uitkeringen (IVA/WIA). Objectieve bewijsvoering (bijv. allodynie, trofische schade) versterkt de kans op vergoeding.
- Behandeling is patiëntspecifiek: fysiotherapie en sympathicusblokkades werken het beste in combinatie met psychologische ondersteuning.
- Bij CRPS type II (met zenuwbeschadiging) zijn de kansen op erkenning hoger dan bij type I, maar beide types vereisen duidelijke medische documentatie.
- Geen behandeling verergert de kans op blijvende functiebeperkingen, zoals spieratrofie of gewrichtsstijfheid.