Afstamming bepaalt wie juridisch de ouders van een kind zijn. Dit heeft gevolgen voor gezag, onderhoudplicht, erfrecht en nationaliteit. De wet kent verschillende manieren waarop afstamming ontstaat.
Wat is afstamming?
Afstamming is de juridische familierechtelijke band tussen een kind en zijn ouders. Het bepaalt wie volgens de wet de ouders zijn, ongeacht de biologische werkelijkheid.
Manieren van afstamming
| Type | Hoe ontstaat het |
|---|
| Door geboorte | Moeder is altijd de vrouw die het kind baart |
| Door huwelijk/GP | Echtgenoot/geregistreerd partner van de moeder |
| Door erkenning | Vrijwillige erkenning door vader |
| Door gerechtelijke vaststelling | Rechter stelt vaderschap vast |
| Door adoptie | Rechterlijke uitspraak |
Juridisch moederschap
De juridische moeder is de vrouw die het kind baart, ook bij:
- Eiceldonatie: de draagster is juridisch moeder
- Draagmoederschap: overdracht via adoptie nodig
Juridisch vaderschap
Juridisch vader is:
- De man die getrouwd is met de moeder bij geboorte
- De man met wie de moeder een geregistreerd partnerschap heeft
- De man die het kind heeft erkend
- De man wiens vaderschap gerechtelijk is vastgesteld
Gevolgen van afstamming
- Naam: Kind kan naam van vader of moeder krijgen
- Nationaliteit: Kan via ouder verkregen worden
- Gezag: Ouder kan gezag krijgen
- Onderhoud: Ouder is onderhoudsplichtig
- Erfrecht: Kind is erfgenaam van juridische ouders
Wat als de biologische vader niet de juridische vader is?
De biologische werkelijkheid en juridische afstamming kunnen verschillen. De biologische vader kan het kind erkennen of via de rechter vaderschap laten vaststellen. De juridische vader kan het vaderschap ontkennen.
Kan een kind meer dan twee ouders hebben?
Nee, naar Nederlands recht kan een kind maximaal twee juridische ouders hebben. Dit kunnen twee moeders, twee vaders, of een vader en moeder zijn.
Heeft afstamming invloed op de naam van het kind?
Ja, bij de geboorteaangifte kiezen ouders welke achternaam het kind krijgt. Dit kan de naam van de vader of moeder zijn. De keuze geldt ook voor volgende kinderen van dezelfde ouders.
## Veelgestelde vragen
**Hoe kan ik mijn kind erkennen als ik niet getrouwd ben met de moeder?**
Je kunt je kind erkennen door een akte van erkenning op te laten maken bij de gemeente of via een notaris. Dit kan al voor de geboorte (met toestemming van de moeder) of na de geboorte. Na erkenning ben je juridisch vader en ontstaan er rechten en plichten, zoals onderhoudsplicht en erfrecht. De moeder moet altijd toestemming geven voor erkenning, tenzij het kind al 16 jaar of ouder is.
**Wat moet ik doen als de biologische vader weigert het kind te erkennen?**
Als de biologische vader weigert het kind te erkennen, kun je via de rechter het vaderschap laten vaststellen. Dit doe je met een verzoekschrift bij de rechtbank. De rechter kan een DNA-test gelasten om het vaderschap te bewijzen. Als het vaderschap wordt vastgesteld, ontstaat er automatisch een juridische band met dezelfde gevolgen als erkenning, zoals onderhoudsplicht en erfrecht.
**Kan ik de achternaam van mijn kind nog wijzigen na de geboorteaangifte?**
Ja, maar alleen onder bepaalde voorwaarden. Binnen drie maanden na de geboorteaangifte kun je de achternaam nog wijzigen zonder speciale reden. Daarna is een naamswijziging alleen mogelijk via een verzoek bij de rechtbank, bijvoorbeeld als de juridische vader later wordt vastgesteld of als er sprake is van een ernstige reden, zoals een fout in de aangifte.
**Wat zijn de gevolgen van afstamming voor het gezag over mijn kind?**
Afstamming bepaalt wie juridisch ouder is, maar niet automatisch wie het gezag heeft. Bij gehuwde ouders of geregistreerde partners ontstaat gezamenlijk gezag automatisch. Bij ongehuwde ouders moet de vader het gezag aanvragen via een akte bij de rechtbank of via een notaris. Zonder gezag heb je geen zeggenschap over belangrijke beslissingen, zoals medische behandelingen of schoolkeuze.
**Hoe werkt afstamming bij draagmoederschap?**
Bij draagmoederschap is de draagmoeder juridisch de moeder van het kind, ook als zij niet de biologische moeder is. De wensouders kunnen het kind alleen juridisch krijgen via adoptie. Dit gebeurt via een verzoek bij de rechtbank, waarbij de draagmoeder en eventueel haar partner toestemming moeten geven. Pas na adoptie zijn de wensouders juridisch de ouders van het kind.
**Kan een kind twee moeders hebben volgens de Nederlandse wet?**
Ja, een kind kan twee juridische moeders hebben als de moeder getrouwd is of een geregistreerd partnerschap heeft met een andere vrouw. De echtgenote of partner van de moeder wordt automatisch juridisch ouder als het kind tijdens het huwelijk of partnerschap wordt geboren. Dit geldt ook voor twee vaders, mits een van hen de biologische vader is en de ander via huwelijk of erkenning juridisch ouder wordt.
**Wat gebeurt er als de juridische vader het vaderschap wil ontkennen?**
De juridische vader kan het vaderschap ontkennen via een verzoek bij de rechtbank. Dit moet binnen vijf jaar na de geboorte van het kind gebeuren, tenzij er sprake is van bedrog of dwaling. De rechter kan een DNA-test gelasten om te bepalen of de man daadwerkelijk de biologische vader is. Als het vaderschap wordt ontkend, vervallen alle juridische banden en bijbehorende rechten en plichten.
### TL;DR
Afstamming bepaalt wie juridisch de ouders van een kind zijn, met gevolgen voor gezag, onderhoud, erfrecht en nationaliteit. Dit kan via geboorte, huwelijk, erkenning, gerechtelijke vaststelling of adoptie. Een kind kan maximaal twee juridische ouders hebben, die niet altijd de biologische ouders hoeven te zijn.
### Key Takeaways
- De juridische moeder is altijd de vrouw die het kind baart, ook bij eiceldonatie of draagmoederschap.
- Een kind kan maximaal twee juridische ouders hebben, ongeacht de gezinssituatie (twee moeders, twee vaders of een vader en moeder).
- Erkenning of gerechtelijke vaststelling is nodig om juridisch vader te worden als je niet getrouwd bent met de moeder.
- Afstamming heeft directe gevolgen voor naam, nationaliteit, gezag, onderhoudsplicht en erfrecht van het kind.
- Bij draagmoederschap is adoptie nodig om de wensouders juridisch ouder te maken.